ÖZET

Bezoar, yutulan yabancı cisim veya gıdaların sindirilemeyip beslenme yolunda oluşturduğu kitlelerdir. Belirti ve bulgular asemptomatik veya müphem olabilir. Bu yazıda halsizlik ve karın ağrısı şikayeti ile polikliniğe başvurup trikobezoar tanısı konulan 18 yaşında kadın hasta sunuldu.

Giriş

Bezoar, yutulan yabancı cisim veya gıdaların sindirilemeyip beslenme yolunda oluşturduğu kitlelerdir. Saç kılları (trikobezoar), lifli yiyecekler (fitobezoar), süt ürünleri (laktobezoar), katı ilaçlar (farmakobezoar) ve sakız, kum gibi maddelerin sindirilememesi gastrointestinal sistemde bezoar oluşmasına neden olabilir (1). Trikobezoarın çok nadir görülmesinin nedeninin gerçek insidansının bilinmemesi ile ilişkili olduğu sanılmaktadır (2). Bezoarlar tipik olarak midede görülmekle birlikte ince ve kalın bağırsaklarda da görülebilir. Bu yazıda saç kılı yutulmasına bağlı gastrik trikobezoar olgusu sunulacaktır.

Olgu

On sekiz yaşında kadın hasta karın ağrısı, halsizlik ve iştahsızlık şikayeti ile polikliniğe başvurdu. Hasta halsizlik şikayeti ile daha önce defalarca polikliniğe başvurmuş ve demir eksikliği anemisi nedeniyle medikal tedavi verilmiş. Medikal tedaviye rağmen şikayetlerinde gerileme olmayan hastaya üst gastrointestinal sisteme yönelik endoskopi planlandı. Yapılan endoskopide korpustan antruma uzanan mideyi tamamen dolduran trikobezoar ile uyumlu dev kitle saptandı. Midede ülsere bir lezyon saptanmadı. Kitlenin büyük olması nedeniyle endoskopik olarak çıkarılması mümkün olmadı. Bunun üzerine hasta opere edilmek üzere genel cerrahi servisine yatırıldı. Yapılan gastrotomi ile mide şeklini almış yutulmuş saç tellerinden oluşan dev trikobezoar çıkarıldı (Resim1,2). Hasta herhangi bir komplikasyon olmaksızın ameliyattan 5 gün sonra taburcu edildi. Hastaya psikiyatri poliklinik kontrolü önerildi.

Tartışma

Saç kılları pürüzsüz yüzeyi nedeniyle peristaltizm ile efektif hareket etmez ve keratinöz içeriğe bağlı olarak sindirimi iyi değildir. Bu nedenle saç kıllarınının yutulması ile trikobezoar oluşur. Trikobezoar sıklıkla kadınlarda görülmekle birlikte erkeklerde görüldüğü de bildirilmiştir (3). En sık 13-20 yaş arasında gözlenir. En geç saptandığı yaş 54 yaş olarak bildirilmiştir (4). Bezoar oluşumuna neden olan maddeleri yemenin altında yatan predispozan psikolojik faktörler arasında stres, huzursuz aile ortamı, anne ve/veya baba kaybı, okul değişikliği gibi emosyonel faktörler sayılabilir. Bu hastalarda sıklıkla depresyon, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı görülebilir (5). Bezoarlar geçirilmiş mide ameliyatlarına bağlı komplikasyon olarak da karşımıza çıkabilir. Gastrektomi veya vagotomi sonrası mide boşalımında güçlük bezoar oluşumunu tetikleyebilir.

Belirti ve bulgular sinsi ve belirsiz olabilir. Bazen uzun süre asemptomatik seyredebilir. En sık bulgular epigastrik ağrı (%70.2), epigastrik kitle (%70), bulantı ve kusma (%64), hematemez (%61), kilo kaybı (%38), diyare veya konstipasyondur (%32) (6). Anemi ve hipoalbüminemi görülebilir (7). Aynı zamanda Lamerton belirtisi olarak adlandırılan üst batında ele gelen bir kitle saptanabilir (8). Bezoarın yaptığı basıya bağlı gastrik ülserler, intestinal perforasyon ve obstrüksiyon, peritonit ve pankreatit görülebilir (9).

Görüntüleme yöntemleri tanıda önemli yer tutar. Direk grafilerin özgüllüğü düşüktür. Kontrastlı grafiler üst gastrointestinal sisteme ait kitlelerin ayırıcı tanısında daha yararlı olabilirler. Endoskopi kitleyi direk görebilmesi, kitlenin yapısı hakkında bilgi verebilmesi nedeniyle en yüksek duyarlılık ve özgüllüğe sahiptir (10).

Bezoarların endoskopik olarak çıkarılması her zaman mümkün olmayabilir. Böyle durumlarda laparotomi yapılmalı gastrotomi ile bezoar çıkarılmalıdır. Psikiyatrik bir bozukluğun eşlik ettiği düşünülen durumlarda özellikle nüksün önlenmesi açısından psikiyatri konsültasyonu istenmelidir.

Yazışma Adresi/Address for Correspondence: Cihad Tatar
Sağlık Bakanlığı Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Genel Cerrahi Kliniği, İstanbul, Türkiye
E-pos¬ta: [email protected]
Geliş Tarihi/Received: 24 Şubat 2013 Kabul Tarihi/Accepted: 31 Mart 2013