ÖZET

Azigos lobu, sağ akciğer apeksinin iç yüzeyinde yerleşimli, akciğerin nadir görülen venöz anomalilerinden biridir. Genellikle asemptomatiktir ve özel bir tedavi gerektirmez. Ancak akciğer lezyonlarının ayırıcı tanısında akılda tutulmalı ve eşlik edebilen diğer kardiyo-pulmoner patolojilerin varlığı açısından dikkatli olunmalıdır. Bu olgu sunumunda, aile hekimliği polikliniğine ateş ve öksürük şikayetiyle başvuran ve etiyolojiye yönelik yapılan araştırma esnasında azigos lobu tanısı konulan bir çocuk hasta anlatılmıştır.

Giriş

Azigos lobu, popülasyonun %0.2-%1.2’sinde görülen doğumsal bir varyasyondur (1-3). İntrauterin dönemde azigos veninin akciğerin önünden geçmesi ve sağ üst lob apikal veya posterior segmentinin bu venin arkasında kalması sonucu oluşur. Genellikle asemptomatiktir ve tedavi gerektirmez. Bu olgu sunumundaki amacımız; azigos lobunu tanıyarak ayırıcı tanısını yapabilmek, eşlik edebilen patolojilere dikkat çekmeye çalışmak ve konu hakkındaki literatür bilgisini aktarmaktır.

Olgu Sunumu

6 yaşında erkek hasta; halsizlik, burun akıntısı, ateş ve öksürük şikayetleri ile polikliniğimize başvurdu. Yaklaşık beş gündür şikayetleri devam eden hastanın anamnezinde, geçirdiği sık solunum yolu enfeksiyonu nedeni ile daha önce ayaktan tedavi aldığı ve bir yıl önce yapılan alerji testinde ev tozuna karşı hafif derecede alerjisinin olduğu öğrenildi. Suçiçeği ve hepatit A dışında aşıları tamdı. Yapılan fizik muayenede; hastanın genel durumu iyi, bilinci açık, koopere, oryante ve aktivasyonu hafif azalmış idi. Ateş: 38.7oC, nabız: 110/dk, tansiyon arteriyel: 90/60 mmHg, vücut ağırlığı: 22.5 kg (%75 p), boy: 117 cm (%50-75 p) idi. Tonsilleri hiperemik ve hipertrofikti. Seröz nitelikte postnazal akıntısı mevcuttu. Akciğer muayenesinde her iki hemitoraks solunuma eşit katılıyordu. Solunum sesleri normaldi, ral ve ronkus yoktu. Diğer sistem muayeneleri doğaldı. Laboratuvar tetkiklerinde: hemogram ve diğer biyokimyasal tetkik sonuçları normal sınırlarda idi. Posteroanterior (PA) akciğer grafisinde, sağ üst lobda vertikal çizgi (fissür) ve gözyaşı şeklinde opasite artışı (azigos veni) ile ikisinin sınırlandırdığı üçgen şeklinde parankimal alan (azigos lobu) dikkati çekmekteydi. Tipik olarak azigos lobu ile uyumlu bu lezyon dışında, PA akciğer grafisi normaldi. Fizik muayenesi ve laboratuvar sonuçlarına göre viral üst solunum yolu enfeksiyonu düşünülen hastaya tedavide ibuprofen 4x1 ölçek başlandı. Ateş takibi önerilen hastanın kontrol muayenesinin ve ateşinin normal olduğu görüldü.

Tartışma

Azigos lobu, üst mediastende önemli morfolojik değişikliklere neden olabilen, nadir görülen anatomik bir varyasyondur (4). Azigos veninin torasik duvardan normal pozisyonu olan trakeobronşiyal köşeye migrasyonunun yetersiz gerçekleşmesi sonucu oluşur. Azigos lobu, superior vena cava ve trakeanın arkasında yerleşebilir, inen aorta ve özefagusun medial duvarına temas edebilir. Genellikle erkeklerde görülür ve ailevi geçişli vakalar da bildirilmiştir (5,6). Bu vakada da olduğu gibi sıklıkla sağda yerleşir (7,8).

Azigos lobu kadavra örneklerinde %1, akciğer grafisinde %0.4, yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografide %1.2 oranında görülmektedir (1-3-9). Tanısı çoğunlukla akciğer grafisi ile konulur (9). İleri inceleme ve ayırıcı tanı açısından seçilmiş vakalarda bilgisayarlı tomografi de kullanılabilir (10). Bizim vakamızda da olduğu gibi, akciğer filminde; azigos fissürüne bağlı konveks bir çizgi, fissür üzerinde ekstraplevral dokuya bağlı üçgen şeklinde bir alan (trigon) ve alt kısmında azigos venine bağlı gözyaşı görünümü vardır (11).

Azigos lobunun görünümü, azigos fissürünün akciğer apeksi ile ilişkili seyrine bağlı olarak üç şekilde sınıflandırılır. Trigon, akciğer apeksinin lateralinde ise Tip A, ortasına doğru yerleşimli ve fissür daha çok vertikal ise Tip B, medialinde ve fissür mediasten uzanımlı ise Tip C adını alır (12). Bizim vakamızda azigos lobu Tip B şeklindeydi.

Nadir olmakla birlikte azigos lobuna; fissür, tümörler (küçük hücreli akciğer kanseri), ekstrapulmoner sekestrasyon, pnömotoraks, büllöz değişiklikler, vasküler anomaliler ve situs inversus totalis gibi patolojiler eşlik edebilmektedir (13-18). Genellikle başka bir nedenle yapılan görüntülemeler sonucu saptanan azigos lobunun, diğer akciğer patolojilerini taklit edebilmesi ve cerrahi esnasında teknikle ilgili karşılaşılması muhtemel problemlerden dolayı, radyolojik olarak tanımlanması ve ayırıcı tanıda düşünülmesi önemlidir (19,20).

Sonuç olarak azigos lobunun tanınması; radyolojik görüntülerin yorumlanması, pulmoner lezyonların seyrinin ve pulmoner hastalıkların yayılımının değerlendirilmesi ve yapılacak torakal cerrahi işlemlerin tekniğinin belirlenmesi açısından önemlidir.

Klinik açıdan bu vaka, akciğer grafisinin yorumlanmasında azigos lobunun ayırıcı tanılar arasında unutulmaması gerektiğini ve ek bir patoloji eşlik etmiyorsa herhangi bir tedaviye ihtiyaç olmadığını göstermektedir.